اضطراب فراگیر چیست؟+راهکار هایی برای مقابله و درمان
فهرست مطالب
اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
واژه اضطراب از آن دست کلماتی است که اکثریت ما درست یا غلط در طی روز بسیار استفاده می کنیم.
امتحان دارم اضطراب دارم!
مصاحبه کاری دارم اضطراب دارم!
مهمانی دعوت هستم اضطراب دارم!
و …
این مسئله جزو جدایی نشدنی از زندگی می باشد. شاید جالب باشد بدانید اضطراب آنقدر مفهوم گسترده ای است که ما در علم آسیب شناسی روانی دسته ای اختلال با عنوان اختلالات اضطرابی داریم.
اضطراب از شایع ترین احساسات در میان افراد است
در ادامه قصد داریم به یکی از شاخه های اختلالات اضطرابی با عنوان اختلال اضطراب فراگیر بپردازیم.
علائم اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
چه عواملی باعث ایجاد این اختلال می شوند؟
چه درمان هایی برای اختلال اضطراب فراگیر مورد استفاده قرار می گیرند؟
در این مطلب به سوالات فوق در مورد اضطراب پاسخ خواهیم داد.
تعریف
اختلال اضطراب فراگیر یا اضطراب منتشر Generalized Anxiety Disorder یکی از انواع اختلالات اضطرابی است.
این اختلال دلالت بر اضطراب و نگرانی بیش از حد، در اکثر امور دارد.
این اضطراب تا حدی است که فرد توانایی کنترل احساسات خود را از دست می دهد.
در واقع کسانی که با این اختلال دست و پنجه نرم می کنند نگرانی و تنشی را متحمل می شوند که بیش تر از حد استاندارد و متناسب با موقعیت و رویداد است.
افراد مبتلا، همواره اضطراب موقعیت هایی را دارند که هنوز سر نرسیده اندوشاید هیچگاه محقق نشوند و یک افسانه خود ساخته باشند.
آنها منتظر وقایع هولناکی هستند که هیچ نشانه ای از آنها نیست مثلا در سلامت کامل به سر می برند اما اضطراب بیمار شدن را دارند.
بر اساس یافته ها بزرگسالانِ درگیر این اختلال در مورد موضوعات و مسائل روزمره اضطراب دارند. مواردی چون مسائل شغلی و تحصیلی احتمالی، سلامتی اعضای خانواده و ….
این درحالی است که کودکانی که دارای اختلال اضطراب فراگیر هستند بیشتر درباره توانایی ها و عملکردشان نگران اند.
نشانه های اختلال اضطراب فراگیر GAD
مهم ترین و مشخص ترین شاخصه و علامت اختلال اضطراب فراگیر، نگرانی بیش از حد در بیشتر ساعات روز در زندگی روزمره است.
در نظر داشته باشید این میزان از اضطراب به حدی زیاد و نا‌‌‌‌متعادل است که کاملا مشهود می باشد.
نکته مورد توجه این است که شاید افراد خواهان کنترل استرس و نگرانی خود باشند اما توانایی آرام کردن خود را ندارند.
این ویژگی، نشانه افتراقی این اختلال با اضطراب غیربیمارگون است. چرا که نگرانی های روزمره اصولا مفرط نیستند و قابل کنترل می باشند.
علاوه بر نگرانی و اضطراب مداوم، افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر نشانه های دیگری چون تحریک پذیری و عدم تمرکز نیز دارند.
همواره نشانه های جسمانی با افراد دارای اختلال GAD همراه است. نشانه هایی همچون:
لرزش بدن
مشکل در تنفس
خستگی بیش از حد
مشکل در به خواب رفتن و در خواب ماندن
حالت تهوع
سر درد
گر گرفتگی
احساس بیماری
ناتوانی در تمرکز
و …
در نظر داشته باشید تنش و اضطراب چنان با فکر و جسم این افراد عجین شده است، که کوچک ترین نشانه ها نیز آرامش آنها را بر هم می زند.
افراد توانایی آرام کردن خود را ندارند
تشخیص
اگر در اطرافتان با افراد نگران و مضطرب مواجه هستید نمی توانید به آنها برچسب اختلال اضطراب فراگیر بزنید.
کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی DSM برای تشخیص درست تر این اختلال ملاک هایی را معرفی کرده است.
این ملاک ها به شرح زیر است:
اضطراب و نگرانی بیش از حد (انتظار دلواپسانه) در موقعیت های گوناگون مانند عملکرد تحصیلی یا شغلی که دست کم ۶ ماه، در بیشتر روز ها روی می دهد.
کنترل این اضطراب برای فرد مشکل است.
اضطراب و نگرانی با حداقل ۳ نشانه (یا بیشتر) از ۶ نشانه زیر همراه است (و حداقل برخی از نشانه ها دست کم شش ماه در بیشتر روز ها وجود دارند):
بی قراری یا احساس دلشوره و کفری بودن
زود خسته شدن و از پا افتادن
مشکل در تمرکز یا احساس تهی شدن ذهن
تحریک پذیری
تنش عضلانی
اختلال خواب (خواب ناآرام، عدم رضایت از خواب، مشکل در به خواب رفتن یا در خواب ماندن)
اگر کیس مورد نظر کودک باشد، چنانچه یک مورد از نشانه های فوق را داشته باشد می توان تشخیص اختلال داد.
اضطراب، نگرانی یا نشانه های جسمانی از لحاظ بالینی موجب ناراحتی یا نقص چشمگیری در کارکرد اجتماعی،شغلی یا زمینه های مهم دیگر شود.
اختلال و نشانه های آن، ناشی از تاثیرات فیزیولوژیکی مواد (دارو و مواد مخدر) یا بیماری جسمانی (پر‌کاری تیروئید) نباشد.
اختلال GAD با دیگر اختلالات توجیه بهتری نشود. از جمله این اختلالات می توان به اختلال پس از سانحه (PTSD)، اختلال وسواس فکری-عملی، اختلال نشانه جسمانی و … اشاره کرد.
در تشخیص این اختلال شدت، مدت و فراوانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
برای تشخیص اختلال اضطراب فراگیر در نخستین گام ها شما باید نگرانی و اضطراب فرد را از نظر شدت، مدت و فراوانی ثبت کنید.
از آنجایی که توصیه می شود در تشخیص اختلالات روانی حساسیت به خرج دهید و دقت لازم را داشته باشید، بهتر است این کار را به متخصصان بسپارید.
چنانچه افراد مشکوک به اختلال اضطراب فراگیر در اطراف خود یافتید به مشاور ارجاع دهید.
یکی از دلایلی که به سبب آن تاکید می شود تشخیص توسط متخصص حاذق صورت بگیرد، همپوشانی این اختلال با سایر اختلالات است.
اختلال اضطراب فراگیر با اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال اضطراب ناشی از دارو و اختلال وسواس فکری-عملی همپوشانی بالایی دارد.
برای تشخیص درست باید به متخصص مراجعه کرد تا تشخیص افتراقی داده شود.
در بسیاری از موارد بالینی این اختلال با اختلالات دیگری همراه است. برای مثال طبق تحقیقات کسانی که مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هستند به احتمال زیاد از افسرگی رنج می برند.
اختلال اضطراب فراگیر ممکن است با افسردگی همراه باشد
علت شناسی
تا اینجا از نشانه های اختلال GAD صحبت کردیم و ملاک های تشخیصی آن را بیان کردیم.
یکی از سوالات مهم این است که دلیل ابتلای افراد به این اختلال چیست؟
عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و ساختار مغز از جمله عواملی هستند که به عقیده متخصصان در اختلال اضطراب فراگیر دخیل هستند.
برای اطلاع بیشتر به شرح هر یک از عوامل می پردازیم.
عوامل ژنتیک
برخی از متخصصان تاثیر این عامل را بیشتر از سایر عوامل می دانند تا جایی که میزان تاثیر گذاری ژنتیک را تا یک سوم پیش بینی می کنند.
با ابتلای یکی از اعضای خانواده به اختلال اضطراب فراگیر، احتمال ابتلای دیگر اعضا افزایش می یابد.
در واقع برخی از پژوهشگران معتقدند اضطراب از آن دست صفت هایی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. با اتکا به این نظر می توان بیان کرد که والدین مضطرب فرزندان مضطرب تربیت می کنند.
بنا بر اطلاعات کسانی که از لحاظ ژنتیکی عوامل زمینه ساز افسردگی و روان رنجوری را دارا هستند خطر ابتلا به اضطراب فراگیر را بیشتر از دیگران احساس می کنند.
عوامل محیطی
بر اساس مستندات، عوامل محیطی در هنگام کودکی تاثیر گذار تر هستند.
به همین علت، افراد مبتلا به اختلال GAD عموما در زمان کودکی تحت تاثیرعوامل آشکار ساز اختلال اضطراب فراگیر بوده اند.
فشار روحی و روانی، طلاق یا طرد والدین، آزار جسمی و جنسی در دوران کودکی، تغییر محیط تحصیلی یا محل زندگی و مواردی این چنین موجب بروز این اختلال می شوند.
در واقع مواردی که ذکر شد، ترس و بی اعتمادی فرد نسبت به محیط و افراد پیرامون خودش را رغم می زند.
با بالا رفتن سن و پذیرفتن نقش و مسولیت در زندگی، افراد با تنش و اضطراب های جدیدی مواجه می شوند که این امر سبب بروز و تشدید اختلال اضطراب فراگیر است.
ساختار مغز
آمیگدال یا بادامه که در لوب گیجگاهی مغز قرار دارد، در زمینه تثبیت و ماندگاری حافظه هیجانی فعالیت می کند.
هنگام مواجه با محرک های ترسناک، بخش آمیگدال مغز فرد فعال می شود و واکنش او را نسبت به محرک ها شکل می دهد.
بررسی های انجام شده بر روی تصاویر مغز مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر چنین بیان می کند که میزان آمیگدال آنها هنگام مواجه با محرک ها با بار هیجانی منفی بیش از حد استاندارد است.
همین مسئله باعث می شود که میزان واکنشی که فرد بروز می دهد و اضطرابی را که احساس می کنند بیش از حد لازم باشد.
چنانچه میزان ترشح آمیگدال در مواجه با محرک افزایش بیشتری داشته باشد، فرد مستعد ابتلا به اختلال اضراب فراگیر می شود.
علاوه بر این ۳ مورد، مواردی دیگری نیز با عنوان عوامل زمینه ساز اختلال اضطراب فراگیر مطرح می شوند. عواملی چون:
مهارت های ارتباطی ضعیف
فقدان مهارت های مقابله ای
توقعات بیجا نسبت به خود و دیگران
درون گرایی
تجربه های اضطراب زا و تلخ زندگی
والدین کنترل گر یا کمال گرا
والدین مضطرب
سپردن مسئولیت های سنگین از بُعد روانی و عاطفی به کودکان در قِبَل والدین خود
و …
شیوع
شیوع دوازده ماهه اختلال اضطراب فراگیر در جامعه آمریکا در بین نواجوانان ۹/۰ درصد و در بزرگسالان ۹/۲ درصد است. این دامنه در کشور های دیگر ۴/۰ تا ۶/۳ درصد است. خطر بیمارگونی مادام العمر آن ۹/۰ درصد است.
این آمار در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی DSM ذکر شده است.
شیوع اختلال GAD در زنان بیشتر از مردان است. برخی از محققان شیوع این اختلال در زنان را تا دو برابر بیشتر از مردان ارزیابی کرده اند.
بر اساس بخشی از اطلاعات شیوع اختلال اضطراب فراگیر در کشور های توسعه یافته همچون کشور های اروپایی نسبت به کشور های توسعه نیافته یا حتی در حال توسعه بیشتر است.
برای این تفاوت آماری، محققان ۲ فرضیه ترسیم کرده اند.
عده ای آن را ناشی از دسترسی بیشتر و بهتر افراد در کشور های توسعه یافته به خدمات روانشناسی و مشاوره می دانند.
در طرف دیگر برخی از پژوهشگران دلیل این تفاوت را مشغله بیشتری که مردم در کشور های توسعه یافته دارند بیان می کنند. همچنین این گروه فقدان احساس صمیمیت بین فردیِ میانِ شهروندان کشورهای پیشرفته را دلیلی بر این افزایش آمار بر می شمارند.
نکته: شیوع این اختلال در میان سالی به اوج می رسد و در سال های بعد رو به کاهش می گذارد.
شیوع این اختلال در زنان بیشتر از مردان است
درمان
اختلال اضطراب فراگیر به شیوه روان درمانی، دارو درمانی یا ترکیبی از هر دو انجام می شود.
انتخاب هر کدام از روش های درمانی بنا بر شدت اختلال و نشانه های آن متفاوت است.
انواع شیوه های درمانی
دارو درمانی
نوع دارو، دز مصرف و دوره دارو درمانی با توجه به شدت اختلال متفاوت است.
روانپزشکان با در نظر گرفتن تمامی شرایط برای مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر دارو تجویز می کنند.
این دارو ها ممکن است در جهت کاهش اضطراب باشند و یا نقش ضد افسردگی را ایفا کنند.
دارو های آرام بخش در جهت کاهش اضطراب و تنش افراد موثر هستند که از نمونه آنها می توان به لورازپام و کلونازپام اشاره کرد.
به صورت تقریبی دوره دارو درمانی بین ۶ تا ۱۲ ماه به طول می انجامد. با این حال شدت اختلال و نشانه های آن بر روی دوره درمان از لحاظ زمانی اثر گذار است.
استفاده از دارو علاوه بر تاثیرات مثبت همواره عوارضی را نیز ناشی می شود.
خواب آلودگی، وابستگی و اعتیاد، حالت تهوع و … از جمله عوارض ناشی از استفاده دارو ها است.
در نظر داشته باشید که دارو درمانی حتما باید زیر نظر پزشک انجام شود.
از مصرف و قطع دارو به صورت خودسرانه جدا خودداری کنید.
روان درمانی
یکی دیگر از روش های درمانی اثر گذار بهره گیری از روان درمانی است. مشاوران با در نظر گرفتن شرایط، روش های درمانی متناسب را انتخاب و در اتاق درمان پیش می گیرند.
درمان شناختی رفتاری یا CBT یکی از روش های درمانی است. در این شیوه از درمان، فرد با کمک درمانگر رفتار و افکاری را که باعث بروز اضطراب می شود شناسایی می کند.
اختلال اضطراب فراگیر ناشی از تحریفات شناختی است. افراد درباره موقعیت ها نگرانی و افکار منفی غیر منطقی دارند. به این معنی که رویداد ها را به صورت حقیقی و آنچه در واقعیت هست برداشت و تحلیل نمی کنند بلکه آنها را براساس فیلتر های ذهنی خود که عمدتا منفی و تحریف شده هستند تفسیر می کنند.
از آنجایی که درمان های شناختی به دنبال تغییر باور ها و افکار غیر منطقی هستند برای درمان این اختلال کاربرد دارند.
ACT یا همان درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد یکی از روش های درمانی نوظهور در زمینه اضطراب فراگیر است.
در این شیوه از روش های تمرکز حواس و هدف گذاری برای کاهش اضطراب و نگرانی استفاده می شود.
علاوه بر این شیوه های درمان، از روانکاوی در جهت تشخیص ناخوآگاه مبتلایان نیز بهره برده می شود.
به عقیده برخی از محققان از عوامل موثر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر، عوامل اضطراب زایی هستند که در ناخودآگاه فرد وجود دارند و موجب تنش و نگرانی در زندگی او می شوند. به همین دلیل برخی از درمانگران با استفاده از روش روانکاوی فرد را از ناخوآگاه خود، آگاه می کنند.
باید بدانید که رفتار درمانی تقریبا پروسه طولانی را شامل می شود و ممکن است تا یکسال هم به طول بیانجامد.
ACT و CBT از روش های روان درمانی اضطراب فراگیر است
چند توصیه برای پیشگیری و کنترل اختلال اضطراب فراگیر
یکی از مهم ترین روش های بهبود که نه تنها در مورد اختلال اضطراب فراگیر صدق می کند، بلکه حلال دیگر مشکلات نیز می باشد، بهبود سبک زندگی است.
بسیاری از مشکلاتی که در زندگی روزمره با آنها دست و پنجه نرم می کنیم ناشی از سبک زندگی نادرستی است که در پیش گرفته ایم.
افرادی که درگیر اختلال اضطراب فراگیر هستند با کاهش محرک های اضطراب زا می توانند در جهت بهبود حال خود حرکت کنند.
برای جلوگیری از ایجاد اضطراب و یا کاهش آن می توان موارد زیر را در برنامه روزانه زندگی خود رعایت کرد:
ورزش کردن
برنامه غذایی مناسب
خواب کافی
یوگا و مدیتیشن
شرکت در جمع های دوستانه، صحبت با یک دوست، همسر، یا یکی از اعضای خانواده مورد اعتماد در مورد ترس ها و نگرانی ها
به حداقل رساندن استفاده از مواد حاوی کافئین مثل قهوه، چای، کاکائو و …
ترک اعتیاد به مواد مخدر
مراجعه به تراپیست برای به حداقل رساندن آسیب تجارب منفی که از سر گذرانده ایم
با رعایت این موارد اضطراب را در زندگی خود به حداقل برسانید تا از آسیب های ناشی از آن در امان باشید.
