ویژگی های خانواده سالم را بشناسیم + 15 ویژگی خانواده سالم

خانواده سالم چیست + 15 ویژگی خانواده سالم

خانواده از اولین و مهم ترین ساختار های اجتماعی است، خانواده مبدا تمام آن چیزی است که ما هستیم، ما اولین درس های خود را از خانواده می آموزیم. خانواده اولین جایی است که ما تجارب عاطفی را به دست می آوریم.

در گذر زمان و با توجه به عوامل اجتماعی و اقتصادی خانواده ها تغییر کرده‌اند. در خانواده های امروزی اصول و قواعد نسبت به گذشته تغییرات بسیاری کرده اند و همچنین چالش های پیش روی خانواده ها نیز متفاوت از قبل شده است.

همان گونه که گفته شد خانواده مهم ترین ساختار اجتماعی است، اگر خانواده ای سالم باشد اعضا خانواده نیز در این بستر به خوبی رشد می‌کنند و به عنوان عضو مفید می توانند به پیشرفت جامعه خود کمک بسیاری کنند. در مقابل در صورتی که خانواده ناسالم باشد ضرر های اقتصادی و اجتماعی را با خود به همراه دارد.

خانواده چیست؟

خانواده در فرهنگ های مختلف تعاریف متفاوتی دارد. در فرهنگ های فرد گرا خانواده تنها به والدین و کودکان محدود میشود اما در فرهنگ های جمع گرا خانواده بسیار گسترده تر است و در بعضی از مناطق که سبک زندگی ها قبیله ای است ممکن است افراد بیشتری جز خانواده حساب شوند.

طبق تعریف اداره سرشماری آمریکا خانواده گروهی متشکل از چند نفر است که از طریق تولد، ازدواج یا فرزندخواندگی با یکدیگر مرتبط‌ اند و در یک منزل با یکدیگر زندگی می‌کنند.

وجه تمایز خانواده ها چیست؟

درست که همه خانواده ها در یک تعریف قرار می‌گیرند و به یک شکل ایجاد میشوند اما مجموعه عملکرد آنها در مسائل اقتصادی، اجتماعی و عاطفی آنهاست که باعث می‌شود از هم دیگر متفاوت شوند. این تفاوت ها در عملکرد است که بعضی خانواده ها را تبدیل به خانواده های سالم و بعضی دیگر را ناسالم می‌کند.

مراحل حیات یک خانواده

برای حیات هر خانواده 6 مرحله را مشخص کرده اند هر کدام از این مراحل چالش ها و فرصت هایی را به همراه دارد این 6 مرحله شامل:

بزرگسالان جوان و مجردی که منزل پدری را ترک می‌کنند.
تازه عروس و داماد‌ها.
خانواده ها با فرزندان خردسال
خانواده ها با فرزند نوجوان
خانواده ها با فرزندانی در حال ترک خانه
خانواده هایی که مراحل پایانی زندگی را طی می‌کنند.

تعریف خانواده سالم:

خانواده سالم همانگونه که گفته شد خانواده ای است که بتواند مراحل رشد و حیات خود را به خوبی پشت سر بگذارد و با چالش ها و بحران ها به درستی مواجه شود و همبستگی و ساختار خود را حفظ نماید.

ازدواج سالم ازدواجی منعطف، صمیمی و همیارانه است.

در خانواده سالم اعضا رشد شخصی همدیگر را می‌پذیرند و به یکدیگر در راستا پیشرفت و رشد یاری می رسانند

15 ویژگی خانواده های سالم:

تعهد: تعهد یعنی وفادار ماندن خانواده و اعضا به یکدیگر هنگام غم و شادی و وقایع خوشایند و ناخوشایند زندگی.

مبنای میزان تعهد مقدار زمان و انرژی است که هر یک از اعضای خانواده برای فعالیت هایی که به نحوی به خانواده مرتبط است مصرف می‌کنند.

بر عکس تعهد هرگونه فعالیتی که به سلامت یا بنیان خانواده آسیب وارد کند بی‌وفایی و خیانت محسوب‌ می‌شود.

قدردانی: قدردانی یکی از عواملی است که باعث افزایش تعهد اعضا خانواده به یکدیگر می‌شود.

اعضا قدردان از یکدیگر به خاطر زحمات و انرژی که برای خانواده مصرف می‌کنند تشکر می‌کنند. قدردانی فقط مخصوص والدین و زوجین نیست حتی والدین می‌توانند از کودکان خود بابت کوچک ترین فعالیت ها قدردانی کنند.

همین امر باعث می‌شود کودکان قدردانی مردن را بیاموزند که در زندگی شخصی و اجتماعی آنها بسیار کمک کننده است.

صرف وقت با یکدیگر: خانواده های سالم از نظر کیفی و کمی اوقاتی را با یکدیگر سپری می‌کنند.

لازم است که این اوقات زمانی برای خوشی باشند و از بحث و دعوا دوری شود

خانواده سالم از بودن و صرف زمان با یکدیگر لذت می‌برند. به طور مثال زمانی را برای مسافرت اختصاص می‌دهند و یا زمانی از روز یا هفته را برای انجام فعالیت های خانوادگی اختصاص میدهند.

تشویق و ترغیب: خانواده سالم خانواده ای است که اعضای آن یکدیگر را در راستای پیشرفت و کشف استعداد ها یاری می‌رسانند و یکدیگر را در راستای موفقیت تشویق می‌کنند تا اعضا بتوانند به خودشکوفایی برسند.
توانایی مقابله با بحران ها: خانواده های سالم بحران های هر دوره زندگی را می‌شناسند و نسبت به انها آگاهی دارند و می‌توانند این بحران ها را با کمک یکدیگر حل کنند.
داشتن ساختار انعطاف پذیر در خانواده: ساختار خانواده سالم یک ساختار انعطاف پذیر و همبسته است.منظور از انعطاف پذیر بودن این است که خانواده بتواند در صورت وقوع ناملایمات و بحران ها با توجه به شرایط خود را به گونه تغییر دهد که بتواند با شرایط سازگار شود.

به طور مثال در صورت بیماری مادر بقیه اعضا به صورتی تقسیم وظایف کنند که بتوانند علاوه بر انجام کارهای خونه از مادر نیز مراقبت کنند.

منظور از همبسته نیز این است که ارتباط اعضای خانواده صمیمانه و بسیار نزدیک و با محبت باشد و در عین حال هر یک از اعضا بتواند شخصیت مجزا خود را نیز داشته باشد.

مرجع قدرت مشروع: در هر خانواده ای نیاز است که یک مرجع قدرت مشروع وجود داشته باشد که بتواند رهبری و هدایت خانواده را در شرایط سخت به عهده داشته باشد.

لازم است که این مرجع قدرت مورد تایید و پذیرش همه اعضا خانواده باشد و همچنین از زورگویی و دیکتاتوری اجتناب کند.

یک مرجع قدرت مشروع سعی میکند با استفاده از منابع درونی و بیرونی خانواده و با جلب همکاری همه اعضا و انجام یک کار گروهی خانواده را به سمت سعادت و آرامش هدایت و رهبری کند.

دوری از خطاهای شناختی: خطاهای شناختی در واقع تفکر ها و تصورات اشتباهی هستند که زندگی را دچار مشکل می‌کنند. لازم است آنها را بشناسیم و از آنها دوری کنیم.
صحبت کردن: صحبت کردن درست به شیوه ای که سوتفاهم ایجاد نکند و و بتوانیم مسائل را به خوبی با همدیگر بررسی و حل نماییم.

صحبت کردن بهترین راه ارتباطی است لازم است که اعضا خانواده راجب مسائل روزمره، نگرانی ها و مشکلات باهم دیگر صحبت کنند تا بتوانند با کمک یکدیگر مسادل را حل نمایند و ارتباط بهتری را شکل دهند.

حفظ مرز های خانواده: هر خانواده سالمی مرزهای مشخص و پایداری را دارد که اجازه دخالت دیگران را در مسائل شخصی خانواده نمی‌دهد.

تمام اعضا این مرز ها را می‌شناسند و آنها را رعایت می‌کنند و دیگران را وارد مسائل شخصی خانواده نمی‌کنند.

خانواده سالم فقط در صورتی مسائل را با دیگران درمیان می‌گذارند که همه افراد رضایت داشته باشند و این کار به نفع خانواده باشد.

توافق نظر: لازم است که زوجین درباره تمام مسائل باهم به توافق برسند و درباره تمام مسائل با هم به توافق نظر برسند و درباره تمام امور مهم زندگی باهم صحبت کنند.

در غیر این صورت هر دو طرف از رابطه انتظاراتی دارند در صورتی که طرف مقابل از آنها بی خبر است و تنها باعث دوری زوجین از هم دیگر می‌شود.

همکاری در تربیت فرزندان: ورود فرزندان به خانواده باعث ایجاد چالش ها و مسائل جدید می‌شود. فرزندان نیاز به وقت و توجه والدین و اقدامات ویژه دارند. زوجین باید بتوانند مسئولیت های مربوط به فرزندان را به خوبی بین یکدیگر تقسیم کنند. به ظوری که سنگینی کسائل روی دوش یکی از اعضا به تنهایی نباشد.
نظام مقرراتی پایدار: هر خانواده ای دارای مجموعه قوانین و مقرراتی است که همه اعضا باید آنها را رعایت کنند.

در یک خانواده سالم این نظام مقرراتی برای همه اعضا کاملا واضح و مشخص است و تمام اعضا از آن پیروی می‌کنند و استثنایی وجود ندارد.

توانایی کنارآمدن با علائم مرضی: در هر خانواده ای ممکن است یکی از اعضا دچار علائم مرضی روانی و جسمانی مانند افسردگی و … شود.

لازم است دیگر اعضا علاوه بر کمک به فرد درگیر باید بتوانند به صورتی منعطف شرایط خانواده را مدیریت کنند.

روابط اجتماعی سازنده: خانواده سالم می‌تواند با اجتماع به صورتی سازنده تعامل برقرار کند، آنها در فعالیت های اجتماعی و محیط کاری به خوبی شرکت می‌کنند.

ویژگی خانواده هایی که می توانند با فشار روانی مقابله کنند

خانواده سالم توانایی شناسایی عوامل فشار زا
تلقی موقعیت به صورت مشکل خانواده نه مشکل یک عضو.
قبول یک رویکرد راه حل محور به جای سرزنش گر.
بیان روشن تعهد و عاطفه به سایر اعضای خانواده.
ارتباط باز و روشن میان اعضا
وجود همبستگی در خانواده سالم بالاست
وجود انعطاف پذیری در نقش اعضا خانواده سالم
بهربرداری مناسب از منابع درونی و بیرونی خانواده
نبود خشونت و برخورد فیزیکی

ویژگی های خانواده ناسالم:

خانواده ناسالم خانواده ای است که در عملکرد خود دچار اختلال شده است و اعضا در محیط خانواده احساس امنیت و آرامش ندارند و نمی توانند با یکدیگر ارتباط سازنده ای داشته باشند. بودن در یک خانواده ناسالم بر تمام جنبه زندگی اعضا تاثیر می‌گذارد.

به طور مثال در روابط اجتماعی همسر یا رفتار کودکان در مدرسه تاثیر بگذارد.

10 ویژگی خانواده ناسالم:

خشونت: در خانواده ناسالم خشونت جای آرامش و دعوا جای حرف زدن را می‌گیرد.
غیرگرایی: در خانواه ناسالم اعضا به جای اینکه متمایل به ارتباط با یکدیگر باشند از ارتباط با یکدیگر فراری هستند و با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. به طور مثال کودکان به جای اینکه با والدین خود درباره مسائل خود صحبت کنند با دوستان یا غریبه ها صحبت می‌کنند.
مرزبندی اشتباه: در خانواده های ناسالم مرزبندی خانواده یا به شدت مستحکم بوده که ارتباط اعضا را با بیرون قطع می‌کند یا به صورتی خواهد بود که همه افراد به خصوص خانواده دو طرف میتوانند وارد مسائل این خانواده شوند.
فردگرایی بیش از حد: همانگونه که قبلا گفته شد تمام اعضا خانواده شخصیتی مستقل دارند و باید به سعادت و رشد شخصی برسند اما اگر این فردگرایی در اعضا بیش از حد باشد و در واقع هیچ کدام از اعضا حاضر به فداکاری برای خانواده نباشند خانواده به سرعت فرو میپاشد.
سرکوب گری: خیلی از اوقات در خانواده ها اعضا بجای تشویق یکدیگر به شوخی یا جدی پیشرفت ها و اقدانات یکدیگر را مسخره کرده یا آنها را کوچک بشمارند.
پنهان کاری: در خانواده های ناسالم اعضا به خصوص زوجین مسائلی مانند درآمد، اتفاقات روز و… را از یکدیگر پنهان می‌کنند.
وجود ائتلاف بین اعضا: ائتلاف زمانی است که دو نفر از اعضا علیه عضوو دیگر دست به یکی کنند به طور مثال مادر و فرزند علیه پدر خود اقدام کنند.
درگیر کردن کودکان در بحث ها: والدین سمی کودکان را وارد بحث خود می‌کنند و از آنها به عنوان اهرم فشار علیه یکدیگر استفاده می‌کنند.
نظام مقرراتی اشتباه: یک نظام مقرراتی اشتباه یا دارای قوانین نامشخص است یا قوانین برای همه یکسان نیست به طور مثال در یک خانواده مصرف سیگار ممنوع است اما پدر خانواده خود این قانون را رعایت نمی‌کند.
بی احترامی: بی احترامی میتواند درون خانواده باشد یا بی احترامی طرفین به خانواده های یکدیگر.

هر خانواده ای ممکن است در طول دوران زندگی خود با توجه به شرایط درگیر مسائل مشکلاتی شود که نظام سالم خانواده را بهم می‌ریزد. در چنین مواقعی بهتر است که از یک مشاور متخصص کمک گرفته شود.

یک خانواده ناسالم در نهایت به فروپاشی می‌رسد و لازم است قبل از اینکه راه برگشتی نباشد اقدام به اصلاح نمایید.